ظهور مشورت و ادب (مبانی و مهارت‌های تربیت در هفت سال دوم)

در دوره دوم رشد اجتماعی مقرر شده تا والدین با ولایتی که خداوند در اختیارشان گذاشته است حدودشناسی و محدوده‌شناسی را به فرزند بیاموزند تا ادب نیکو را به ارث گذارند و با آموزش مشورت توان اختیار و انتخاب را در او شکوفا نمایند. والدین و در کنار ایشان مربیان موظفند در این دوره با تعلیم انواع علوم و تقویت تعبد و با تکیه بر فعال کردن انواع تفکر، شناخت و توجه فرزند را به تدریج نسبت به مواردی چون مسائل زیر تقویت کنند:

خلقت، سلامتی و صحت خود، شناخت اعضای بدن و کارکردهای آن، اهمیت وقت و اجل، توان اختیار و انتخاب، توان یادگیری و ذکر، بایدها و نبایدهای زندگی.

ظهور ولایت و تأدیب

دوران‌های رشد اجتماعی که در مکتب اهل بیت علیهم السلام تعلیم داده می‌شود و به وسیله آن سعادت دنیا و آخرت انسان تأمین می‌گردد،‌ از سال‌های قبل از تولد آغاز می‌شود. در این تعلیم مردان و زنانی با ایمان فرزندان و نسل‌های بعد خود را در نیکی و تقوا یاری می‌رسانند و شاکله‌ای طیّب به آنها اهدا می‌کنند. این دوران که از قبل از تولد تا بعد از تکلم است به دوران ظهور ولایت و تأدیب نامگذاری شده است زیرا در این دوران طفل هیچ اختیاری از خود ندارد و تنها در اثر تعلیم اولیای اوست که به بلوغ و رشد می‌رسد. و چه بد مردان و زنانی هستند که از ظهور ولایت الهی و تأدیب ربانی خودداری می‌کنند زیرا موجب استضعاف فرزندان و نسل‌های بعد ازخود خواهند شد. کتاب حاضر به بررسی تعلیم و تزکیه در ابتدایی‌ترین سن انسان پرداخته است و اصول و شیوه‌هایی را که لازم است پدر و مادر از آن واقف باشند، بیان کرده است.

فرآیندشناسی رشد

فرآیند رشد در ساحت فرد و جامعه، به چگونگی تبدیل نعمت‌ها به نور و خروج از ظلمات اشاره دارد و در بستر زندگی روزمره انسان اتفاق می‌افتد. در این فرآیند مقصد از آینده به حال و از نسیه به نقد تبدیل شده و حق به عنوان محور زندگی، جهت هر حرکت و سیری را مشخص می‌کند. ولیّ الهی در این زندگی شاخص حق بوده و خیر و ترجیح و اختیار پسزمینه هر باور و رفتاری است. در این صورت پس از گذشت هر روز از زندگی پر افتخار انسان و جامعه، طیبات، خیرات، حسنات، علم و حکمت و ایمان و صدق جاری می‌شود و انسان به سلام و صلاح ابدی دست می‌یابد.

عناوین فصول کتاب در ادامه مطلب...

رشدشناسی

مفهوم رشد در قرآن که با مفهوم عرفی آن بسیار متفاوت است. از یک سو با بلوغ عقلی در ارتباط است و از سوی دیگر با مفاهیمی چون حق، نور،‌ هدایت و نفع حقیقی.

بنابراین شناخت و گزینش آن، که در گرو شناخت و گریز از غی است، رمز حیات حقیقی و غایتی برای تعلیم و تزکیه انسان توسط دین است. همچنین تشخیص و گزینش رشد با چنین مفهومی به عنوان پایه هر گونه خیر فردی و اجتماعی می‌باشد. لذا در این کتاب برای رسیدن به چنین مقصودی سعی شده است تا مفهوم قرآنی رشد از مفهوم عرفی‌ آن تمایز داده شود.

عناوین فصول کتاب در ادامه مطلب...

ساختار وجودی انسان از منظر ذکر

آشنایی با ساختار وجودی عقل

عقل حقیقتی است که بزرگی و عظمت آن معادل عظمت خلقت و مخلوق است و هر مخلوقی به تناسب بهره از عقل است که شرافت و عظمت می‌یابد. طبیعی است مطالعه این عظمت که معصوم خلقت است دایره‌ای وسیع و قلمرویی بی‌کران دارد. این کتاب سعی کرده است تا به قدر وسع تنها به جنبه‌ای از این حقیقت یعنی جنبه ساختاری آن، از منظر قرآن و روایات و ادعیه بپردازد. این ساختار،‌ که در واقع همان ساختار وجودی رسول است معرفی کننده همه جانبه ابعاد وجودی انسان بوده و تعیین کننده کمال وجودی او می‌باشد.

ساختار وجودی ناس

ساختار وجودی ناس همانند ساختار وجودی انسان دارای هویتی با مؤلفه‌های مشخص، نظام‌مند و غایت‌مدار است که در صورت هدایت آن توسط مصلح واقعی به سمت صلاح و فلاح جاودانه با همان هویت جمعی سوق می‌یابد و اگر به امامت مصلح حقیقی درنیاید چاره‌ای جز نابودی و هلاکت نخواهد داشت. در این کتاب سعی شده ضمن تبیین ساختار وجودی جامعه و معرفی مؤلفه‌های آن، مراحل رشد و هدایت هر جمعی را در جملاتی کوتاه، مستند به آیات و روایات بیان نماید.

عناوین فصول کتاب در ادامه مطلب...

تدبر در ساحت جامعه

انسان در راستای به کمال رسیدنش، زندگی‌اش را با دیگران آغاز و به سرانجام می‌رساند. لذا به سرعت مفهوم جمع، جماعت، جمعیت و جامعه برایش ملموس می‌شود، تا جایی که زن و مرد بودن خود را نیز وابسته به این مفهوم می‌بیند. بدین ترتیب به ضرورت درمی‌یابد که برای رسیدن به غایت و کمال خود لازم است نقش متقابل خود و جامعه را شناسایی کرده و برای این منظور به غایتی که برای هویت اجتماعی او در نظر گرفته شده است واقف گردد. شناخت نقش‌های اجتماعی که انسان از بدو تولد با آن سر و کار دارد، شناسایی روابطی که در اثر مواجهه نقش‌ها پدید می‌آید، آگاهی نسبت به مفهوم حرکت و قیام در اجتماع و انواع آن و سطوح مختلف ارتباطاتی که در اثر آن شکل می‌گیرد، و اطلاع از مفاهیمی چون جمعیت و جامعه که حاصل از ارتباطات، قیام‌ها، حرکت‌ها و نیز روابط جمعیت‌هاست از لوازم ضروری «تدبر در ساحت جامعه» است.

عناوین فصول کتاب در ادامه مطلب...

ساختار وجودی انسان

هرگاه سخن از تزکیه نفس به میان میآید نوعاً آن را ملازم با ترک محرمات و انجام واجبات میدانیم درحالیکه مفهوم وسیعتر و جامعتری دارد که از لوازم آن رعایت خط قرمزهای عقلی و شرعی است. چنانچه در کتب لغت آمده: «زکو به معنای دور ساختن آنچه حق نیست و خارج کردن آن از متن سالم است و این مانند برطرف کردن رذایل و بدیها از انسان و محیط اجتماعی اوست و همچنین مانند خارج کردن حقوق مردم از مال خویش یا خارج کردن باطل از متن حق است. فرق این کلمه با واژههای تطهیر و تهذیب در این است که در تطهیر نظر به پاک شدن از پلیدیهاست و در تهذیب نظر به حاصل شدن اخلاص و صلاح است اما در تزکیه نظر به دورساختن آن چیزی است که لازم است دور شود. مفاهیمی چون رشد، زیاد شدن، صلاح، طهارت، برکت و لیاقت که گاهی برای معنای این کلمه ذکر شده از آثار و لوازم آن است.» در این دروس سعی بر این است که هر چیزی را بر سر جای خود بگذاریم تا رشد کنیم و هدایت شویم.

عناوین دروس کتاب در ادامه مطلب...

تدبر در ساحت بیت

تدبر در بیت به معنای شناخت و گرایش به حدود و محدوده‌ای است که خداوند برای فراهم ساختن امکانات، ایجاد آرامش و تجدید قوا برای تجلی اسماء به نوع انسان عطا کرده است. در این رهگذر زوجیت به عنوان زیر ساخت اولیه این محدوده، سببی است که رحمت الهی را در رَحِم هستی، جامعه و انسان جاری ساخته و ارحامی را با حریمی مشخص و تعیین شده بهانه‌ای برای این تجلی قرا می‌دهد.

عناوین فصول کتاب در ادامه مطلب...