برنامه ترم پاییز 95
|
8-10 |
10-12 |
13-15 |
15-17 |
||
شنبه |
تربیت دینی |
لحظه ای درنگ |
مهارتهای فهم قرآن (المیزان) |
|
||
یکشنبه |
|
روشهای تفکر در قرآن |
دوره دوم رشد |
ساختار وجودی انسان |
||
دوشنبه |
مقدمات تدبر در قرآن |
تدبر در ساحت بیت |
دوره اول رشد |
|
||
سه شنبه |
دوره تخصصی سیر مفهومی قرآن |
تدبر سوره ای |
شروعی برای یک زندگی موحدانه |
|||
چهارشنبه |
مباحثه روش |
روشهای تدبر کلمه ای |
بلوغ عقلی |
ساختار وجودی ناس |
||
|
روشهای تدبر مکی |
بسم الله الرحمن الرحیم
الحمد لله رب العالمین
اللهم صل علی فاطمه و ابیها و بعلها و بنیها بعدد ما احاط به علمک
انسان دارای توانمندیها و استعدادهایی است که با قرار دادن آنها در مسیر درستش و استفاده از امکانات درونی و بیرونیاش، موجبات سیر یافتن به سمت کمال و هدایت را برای خود فراهم میسازد.
شکوفایی و بلوغ یک جامعه پیرو شکوفایی تک تک افراد و به بلوغ رسیدن آنان است... درگرو شناخت نقشها و شئونات و رسالاتی است که خداوند به انسان بخشیده است... درگرو شناخت روابط و حقوقی است که انسانها نسبت به یکدیگر دارند... در گرو ارتقاء نیازهای انسان است. در گرو بهکارگیری تفکر و تعقل و تدبر در امور زندگی است... در گرو غایتنگری صحیحی است که از سوی خداوند بر انسان نازل شده... در گرو تفکر در آیات و روایاتی است که مبنا قراردادن آنان در تصمیم گیریها و اعمال و رفتارها، انسان را به شکوه بندگی و عبودیت قرب میدهد... در گرو آراستگی به ادب و آداب عبودیت و بندگی است... در گرو فهم خیر و یافتن توانمندیهای خیرگزینی است... در گرو شکوفایی فضلها و توانمندیهاست...
به همین منظور مدرسه اهل بیت علیهم السلام از سری مدارس مجمع دانشجویی دانشگاه تهران، با یاری مربیان و اساتید بزرگوار و مجرب علاوه بر فعالیتهای پژوهشی و اجرایی، در حوزه آموزش، مبادرت به برگزاری کلاسهایی در سطوح مختلف و در هرسطح، با اعمال تنوع لازم در برگزاری کلاسها، متناسب با نیازهای حقیقی خواهران دینی خود در سطوح مختلف جامعه کرده است. با این امید که مسیر شکوفایی و بالندگی و بلوغ را دست به دست هم با برنامهریزی منسجم و منظم و پیوسته طی کرده و موجبات نزول رحمت رحیمیه را بر قلبهای خواهران و برادران دینیمان فراهم سازیم.
در گزیدههای زیر سخنان هر یک از اساتید را در مورد سیر و غایتی که در طول ترم از روند تدریس خود در حوزه مربوطه خواهند داشت، نظارهگر خواهید بود:
دوره مقدمات تدبر / مدرس: سرکار خانم شهیدزاده
سورههای مبارکه قرآن سفرههای پر رزق و برکتی هستند که تناول از آنها نشاط و سرزندگی حقیقی ناشی از حضور خدا را به خانهها و خانوادهها هدیه میدهد.
انس با کلام وحی سبب میشود انسان برای وحیانی کردن چهره زندگی خودش و نیز جامعهاش مصمم شده و بتواند مهارتهای داشتن زندگی موحدانه را آموزش ببیند.
محورهای انسورزی و مهارت آموزی با سورههای جلد اول مقدمات تدبر است که در جریان کلاس، سوره مطالعه شده تفسیر آن خوانده میشود در ضمن این کار، واژهگان سوره به تفکیک مورد بررسی مصداقی و مفهومی بر اساس کتب لغت قرار گرفته و در نهایت مخاطبین مهمان تمرینهایی برای انس با سوره در طول هفته میشوند.
دوره روشهای تفکر در قرآن / مدرس: سرکار خانم کوچک زاده
معرفی تفکر
التَّفَکُرُ حَیاةُ قَلبِ البَصِیرِ کَمَا یمشِی المَاشِی فِی الظُّلُمَاتِ بِالنُّورِ بِحُسنِ التَّخَلُّصِ وَ قِلَّةِ التَّرَبُّصِ؛
تفکر، زندگی دل بینا است، چنانکه راهنورد در تاریکی به وسیله نور طی مسافت کند، و به خوبی خود را از تاریکی خلاص کرده و اندکی در آن توقف میکند.» کافی، ج1، ص 28
تمام هویت انسان سیر از نیاز به سمت رفع نیازهای حقیقی خویش است که موجب هست بودن، رشد و کمال اوست. توانی که چنین سیری را ممکن مینماید، در انسان تفکر نام دارد که ماهیتش حرکت و انتقال از وضع موجود به وضع مطلوب است. قرآن نیز که کتاب انسانسازی و هدایت انسان است ماهیتی جدای از این سیر نداشته و تناسب تام با این ساختار حیاتی انسان دارد. لذا بر انسان لازم است جهت موجودیت و کمال حقیقی خود به منبع حقیقی تفکر یعنی قرآن مراجعه و توان بهرهمندی از آن را با تقویت این توان داشته باشد. روشهای تفکر در قرآن به عنوان دومین کتاب از مجموعه تدبر چگونگی تحقق این سیر را براساس منبع حقیقی برای انسان مکشوف مینماید تا با بهرهمندی از روشهای آن قادر به تحقق کمال حقیقی در خود و جامعهاش باشد.
دوره تدبر کلمهای / مدرس: سرکار خانم خوش اخلاق
هر کلمهای در سوره و در کل قرآن جایگاه، نقش و کارکردی دارد که تدبر کلمهای قرآن عهدهدار تبیین این سه است. چنین تبیینی است که میتواند فرد را قادر سازد تا کلمات مناسب و متناسب با مقصد خویش را شناسایی کرده و تشخیص دهد. کلمات از یک سو با حقایق و از سوی دیگر با مصادیق مرتبطند. از این رو از یکسو به کشف حقایق پرداخته و از سوی دیگر با آن مصادیقی دارای وصفهای مختلف شناخته شده، ارتباط مصادیق با حقایق هستی مشخص میشود. بنابراین در تدبر کلمهای چگونگی کشف ارتباط معانی کلمات با حقایق و نیز چگونگی کشف ارتباط مصادیق با معانی کلمات مدنظر است.
در تدبر کلمهای معلوم میشود که هر کلمهای با موضوع، غرض و غایت سوره درگیر است و با فهم این کلمه فرد به حقایقی علم میابد و میتواند آن حقایق را به کار گیرد. به کار گرفتن این حقایق گاه کشف مواقف عمل، گاه تدوین قوانین و احکام... است. در مجموع میتوان گفت که علم به حقایق و عمل به حقایق قرآن از طریق کلمات میسور است.
دوره تدبر سورهای / مدرس: سرکار خانم علیخانی
تدبر سورهای عبارتست از بررسی یکپارچه یک سوره و به دست آوردن موضوعات اصلی و فرعی آن برای دریافت و کشف غرض هدایتی آن؛ غرضی که خداوند بر اساس رحمت خود آن را برای هدایت خلق نازل کرده است.
روشهایی در این کتاب تعبیه شده که به نحوی موجب میشوند تا حیثیت یکپارچه سورهای در نظر مخاطب ظاهر شود تاکید شده است.
همچنین بر معرفی تشخص هر سوره و غرض هدایتی آن در حدی که تفکر و تعقل و مخاطب تحریک شود اشاره میشود. علاوه بر این به چینش آیات و برخی کلمات توجه ویژه صورت گرفته و سعی شده است روش موضوعبندی آیات به اندازه کافی مورد توجه قرار گیرد.
دوره تدبر مکی / مدرس: سرکار خانم افشار
سورههای قرآن در عین استقلالی که دارند، در ارتباط با هم نیز اهداف و غایات جدیدی را پیش روی انسان قرار میدهند. کشف روابط بین سورهها ما را به سمت فهم وحدت کلی قرآن و دستیابی به عرف آن راهنمایی میکند.
اولین شرط در انتخاب سورهها مبتنی بر فضا و پس زمینه مشترکی است که این سورهها با یکدیگر دارند. در کلیترین حالت ممکن این فضا و پس زمینه در مکی بودن و مدنی بودن سورههاست. سوره منتخب در کتاب تدبر مکی در وهله اول، بر اساس این دستهبندی انتخاب شدهاند. فواتح مشترک این سور، که نشان از محتوای مشترک آنها دارد نیز دلیل دوم انتخاب این سورهها بوده است.
برای داشتن روند یکسان در مطالعه سورههای منتخب، به یک شیوه مورد مطالعه قرار گرفتهاند تا اولا مقایسه میان سورهها به سهولت میسور گردد و ثانیا روند واحد دقت و سرعت برای مطالعه سور فراهم گردد.
به دست آوردن نقاط مشترک سورهها و نیز مشخص کردن وجه تمایزی که این سورهها بر اساس آن نقاط مشترک از هم دارند، از اهداف مطالعه سور مورد نظر است. لذا در این روند پس از مطالعه هر سوره، ابتدا با یافتن قدر مشترک غرضهایی که در مطالعه مستقل هر یک از این سورهها داشتهایم، بیانی از غرض مشترک ارائه میگردد و سپس با مطالعه جمعی میان این سورهها و اتخاذ یک نوع طبقه بندی خاص و اعمال آن در همه سورههای مورد نظر، بار دیگر جایگاه این سوره را نسبت به آن طبقهبندی جدید مشخص میشود.
بعد از انجام این طبقهبندی با به دست آوردن نکات حاصله، میتوانیم از هر یک از این سورهها نسبت به آن طبقهبندی یک جمعبندی تفصیلی و کاربردی حاصل کنیم. و در نهایت غرض بین سورها را کاربردیتر و عمیقتر ارائه دهیم.
در این دوره با وقوف در سورهها سعی میشود:
1. آنچه در دورههای تدبر در دوره عمومی آموخته شده مرور شود و به مرحله کاربرد و راهبرد نزدیک گردد.
2. مقایسهای بین سورهها صورت گیرد.
3. نقاط تمایز و اشتراک سورهها کشف گردد.
4. به نحوه چگونگی طبقهبندی و جمعبندی سور در قالب نمودار موضوعی و ترتیبی پرداخته شود.
5. حقایق سورهها کشف شده و در تحقیقات کاربردی و نظامسازانه عملیاتی گردد.
لذا هر چه این وقوف عمیقترباشد، فهم از سوره بالاتر رفته و ایجاد علم مینماید.
دستیابی به این اهداف نیاز به انس با قرآن و سورهها منتخب داشته و متدبر باید خود را ملزم به رعایت طهارت خاص نماید. این بدان معناست که متدبر خود را ملزم به رعایت و عمل به حقایقی کند که در طی مطالعه کشف میشود.
دوره تدبر تخصصی به منزله این است که متدبر بنا دارد از روشهای تدبر در زندگی شخصی و عرصه اجتماعی استفاده بهینه نماید. لذا شرایط ایجاد شده در این دوره مبتنی بر دستیابی به این اهداف میباشد.
از آنجا که قرآن کتاب زندگی و تبیان لکل شیء است، لذا در تدبر مکی، متدبر باید زمان کافی برای مطالعه و انس سورهها مد نظر قرار دهد و محک این فهم، آزمونی خواهد بود که به صورت پروژهای از جانب مربی به متدبر داده خواهد شد. در طی این آزمون علمی و عملی متدبر با وقوف در سورهها به کشف روابط مبادرت کرده و اهداف فوق را در سورهها منتخب پیگیری مینماید.
از آنجا که این دوره تخصصی است، لذا تشخیص زمان آزمون بر عهده خود متدبر آگاه و توانمند میباشد و هر زمان که متدبر اعلام آمادگی نماید آزمون از ایشان به عمل خواهد آمد. و قبولی در این آزمون به منزله مجوز ورود به دوره تدبر مدنی خواهد بود.
دوره اول رشد / مدرس: سرکار خانم فصیح
در این دوره به بیان مراحل چندگانه (قبل از جنینی، جنینی، تولد، شیرخوارگی، تا سه سالگی) در هفت سال اول و بیان ویژگیها و شاخصهها در هر مرحله پرداخته میشود به این صورت که در هر مرحله شاخصها و مسیرهای شکوفایی به چه صورتی است؟ و آسیبهای احتمالی در هر دوره چیست؟ به طور کلی غایت کلی در این دوره شکوفایی و مدیریت نطق و کلام بر محور طیبات و طیب گزینی خلاصه میشود.
دوره ظهور ولایت و تادیب:
دوره اول زندگی انسان که دوران کودکی اوست به ۴ بخش تقسیم میشود:
قبل از بارداری
دوران جنینی
۲ سال اول زندگی
از ۲ تا ۷ سالگی
هر یک از این بخشها قوانینی دارد که بهرهمندی علمی و عملی نسبت به آن طول زندگی انسان را به سعادت و رشد نائل میکند.
مقصد رشد کودک در دوره اول بدین بر ۳ مبنا قرار دارد:
1. هماهنگسازی و مراقبت از واکنشهای کودک بوده که از آن به تادیب نطق یاد میشود.
2. هماهنگ سازی و مراقبت از کلام کودک که به آن تادیب کلام گویند.
3. قوت گرفتن توان برقراری ارتباط با محوریت ارتباط با والدین
لازم است ۳ مقصد این دوره به صورت قاعدهمند در بخشهای عنوان شده در نظر گرفته شود و والدین برای کنش و واکنشهایشان با کودک ارتقا پیدا کنند.
دوره دوم رشد / مدرس: سرکار خانم ادیب
مهارتهای خیرگزینی:
رشد در هفت سال دوم قرار است به تشخیص خیر، تفصیل و ترجیح و انتخاب خیرهای بالا و بالاتر برسد. لذا در این مسیر حقگرایی، اولویتشناسی، تعیین خیر و عمل و تحقق آن را باید تمرین کرد. تا خیرشناسی و خیرگزینی به عبارتی تقوا در انسان به ظهور برسد.
دوره سوم رشد / مدرس: سرکار خانم شهیدزاده
بلوغ عقلی:
دوره سوم رشد زمانی ست که انسان به مقام پیروی از قواعد و قوانین شرعی و عقلی در تمام مسائلی که برایش پیش میآید نایل میگردد. و میتواند برای هر تصمیمش در زندگی حجتی درونی یا بیرونی داشته باشد. با یادگیری مهارتهای حسنگزینی جریان زیبایی و نیکویی در اتفافات انسان رقم خواهد خورد و او به مقام زیبا بینی و حمد خواهد رسید انشالله...
دوره چهارم رشد / مدرس: سرکار خانم سها
بلوغ عاطفی: شروعی برای یک زندگی موحدانه
بدیهیترین نوع رابطه، رابطه براساس انسان بودن است در این سطح از رابطه فرهنگ، دین، شهر، نیاز و... آدمها مطرح نیست بلکه تنها وجه انسان بودن است که دخیل است. وقتی در جایی دور از دیار خود زندگی میکنی مردمی که مشاهده میکنی هیچ شانی جز شان انسان بودن ندارند.در این تعاملات مفهوم مردم و انسان در درونت ارتقاء پیدا میکند و حقیقت انسان مفهوم مییابد.
در هرجای دنیا که باشی فریاد زدن زشت است ناسزا گفتن، ظلم کردن و...
در هرجای دنیا که باشی خوش اخلاقی زیباست، مهربان بودن، خوب حرف زدن و...
احترام به انسانها احترام به مقام فطرت انسانی است. احترام به مقام یگانه انسان در آفرینش و ریشه همه انسانها به انبیاء بر میگردد. براین اساس روابط انسانی به مانند رابطه فامیلی بزرگ است که دردو رنج دیگری درد و رنج من خواهد بود.
(خدایا از تو پوزش میخواهم اگر در محضر من بر ستم دیدهای ستمی رفته و من به یاری او بر نخواستم(
احترام به حدود و حقوق این سطح از رابطه سبب ارتقاء به سطح بالایی از کمال انسانی میشود که ثمره آن بالارفتن سطح محبت بین مردم خواهد بود. پس ابتدا باید شئونات انسانی را شناخت و بعد بتوان آن را به دیگران تعمیم داد.یعنی اگر گرسنه می شویم دیگران نیزگرسنه می شوند، اگر من نیاز به امنیت و آسایش دارم دیگری هم نیاز دارد.
این طرز تفکر وضع زندگی انسان را متفاوت میکند.
برای هر رابطهای با دیگران ابتدا باید رفتار عاقلانه داشت زیرا تا عقل در کسی نصب نشود نمیتوان مدیریت روابط داشت و عاقلانهترین رفتار این است که همیشه در فکر جلب رضایت و محبت خدا باشیم.
من در رابطه با شما راست میگویم، انعطاف دارم، انصاف دارم، امانتدار هستم چون خدایم من را اینطور میپسندد...
(خدایا از تو پوزش می طلبم اگر بینوایی از من چیزی طلب کرد و من بر او ایثار نکردم)
وقتی روابط بین انسانها بر مدار پسند خداوند باشد خوبیها بروز میکند، استعدادها شکوفا میشود و این شباهت به انبیاء (پیغمبران، فرستادگان خدا) انسان را غنی میکند و انسان راحت تر در برابر ناملایمات استقامت میکند.
من در رابطه با شما کلامم را کنتزل میکنم، میبخشم، از بدیها دور میکنم و صفات پسندیده را در خود فعال میکنم چون خدایم من را اینطور میپسندد.
(خدایا از تو پوزش میطلبم اگر کسی در حق من نیکی کرده و من سپاسش نگفته باشم(
وقتی توانستی به گونهای زندگی کنی که انسانهای دیگر در زندگیت سهم داشته باشند، به آنها محبت کنی بدون انتظار محبت دیدن و از کسی طلبکار نباشی یعنی توانستی به خدا نزدیک شوی و چون خدا برایت در زندگی مهم شده دیگر از هیچ کس توقعی نخواهی داشت.
رسیدن به این سطح از رشد حتما با پیروزی همراه است زیرا انسانها به برکت زندگی اجتماعی به کمال میرسند و این عین پیروزیست.
وقتی تنها هستی هیچ نقشی جز انسان بودن نداری ولی وقتی در جامعه هستی نقشهایت شکل میگیرد زندگی اجتماعی از ما انسان دیگری میسازد، انسانی به نام جوانمرد...
جوانمرد جلوه خدای رحمن (بخشنده) است زیرا خداوند به همه خلایق خیراتش را جاری میکند.
(کسانی که رحمت خدا را به دیگران جاری میکنند خدای رحمن به ایشان رحمت خود را نازل میکند رحم کنید به هر کس در زمین است تا آن که در آسمان است به شما رحم کند)
رسول خدا حضرت محمد(ص)
در دوره بررسی موضوعی کتب المیزان / مدرس: سرکار خانم اصفهانی
هدف کلی کلاس:
آشنایی با اهم موضوعات تفسیر المیزان
*) اولویت مطالعه کتابها:
1. مهارتهای فهم قران
2. خودشناسی
3. شیطان و ملائکه
دوره تدبر درساحت بیت / مدرس: سرکار خانم حقیقی
در این دوره به تحلیل و تفصیل ساختار بیت آسمانی در روی زمین به مدد آیات نورانی قرآن و روایات پرداخته میشود. اینکه طبق نظام آیات و روایات مبنای تشکیل بیت و خانواده چیست؟ ویژگیهای بیت آسمانی چیست؟ روابط و نقشها در آن به چه صورتی است؟ جایگاه ولایت در آن چگونه است؟ جایگاه ولد در این بیت چگونه است؟ آسیبهایی که میتواند یک بیت را تهدید کند چیست؟ قوانین و معیارهای حاکم بر بیت آسمانی چیست؟ ارتباط بیتها در نظام توحیدی چگونه است؟ و در نهایت ارتباط آنها با حقیقت امت واحده در چیست؟
در دوره لحظهای درنگ / مدرس: سرکار خانم شاملو
پرورش مهارتهای تفکر برای زندگی بهتر بر اساس کتاب لحظهای درنگ،
غایت: تشخیص وظیفه از طریق تفکر و به کارگیری عقل به عنوان رسول باطنی انسان.
سیر کلاس: با استعانت از خداوند متعال و امام زمان عج الله نکات هر فصل با مشارکت اعضای کلاس یک به یک در کلاس بحث و بررسی خواهد شد.
در دوره ساختار وجودی انسان / مدرس: سرکار خانم اصفهانی
کتاب حاضر با هدف ایجاد تزکیه با عنایت به آیات و روایات تدوین شده است. در این کتاب سعی در فعال شدن تفکر و جوشش تذکر از درون است. با مطالعه این کتاب انسان قابلیت کشف استعدادهای خود را یافته و آنها را از غبار چه کنم چه کنم ها خارج میسازد؛ می تواند معیارها و ملاکهای زندگی خود را تصحیح کرده و مهمتر آنکه نگاه به خود را اصلاح کند و خود را حقیقتا خلیفه خدا در روی زمین بداند.
و در یک جمله در این کتاب سعی بر این است که انسان هر چیزی را سر جای خود بگذارد تا رشد کند و هدایت شود.
در دوره ساختار وجودی ناس / مدرس: سرکار خانم جوادی
آشنایی با ساختار وجودی ناس، مقدمهای برای بنای جامعهی مهدوی
سعادت انسان تنها و تنها در گرو حاکمیت توحید محقق میشود. حاکمیت توحید در ابعاد فردی، اجتماعی و سیاسی و... به معنای بهرهمندی کامل از قرآن حکیم در همه این عرصههاست.
کتاب ساختار وجودی ناس، نقشه بنیادی جامعه را از منظر قرآن ارائه میکند و جامعه را با همه نقشها و روابط میان نقشها بار دیگر تعریف میکند.
رسیدن به تعریفی صحیح و کامل و همه جانبه از جامعه و زیرمجموعههای آن مهمترین هدف کلاس ساختار وجودی ناس میباشد. هر جلسه با بررسی و تعریف یکی از نهادهای اجتماعی، سعی میشود گامی به سمت اصلاح نگرش سیستمی به مفهوم جامعه برداشته شود.
شناخت کلان از جامعه و ساختار آن و قوانین موجود در آن، آنگونه که در قرآن و در کلام معصومین علیهم السلام آمده است، مرحلهی مهمی از بنای جامعهی مهدوی است. جامعهای که در آن قسط و عدل حاکم است و امام جامعه در جایگاه حقیقی خویش قرار میگیرد. به امید رسیدن به چنین روزی و چنین جامعهای اللهم عجل لولیک الفرج.
تربیت دینی کودک و نوجوان / مدرس: سرکار خانم امینی
بسم الله الرحمن الرحیم
سر فصل های تربیت کودک
پنج جلسه
تربیت دینی کودک و نوجوان
با اهمیت به تربیت دینی
اصول تربیت دینی گفته میشود
در خلال تدریس از منابع زیر نیز استفاده می شود:
کتابهای تربیت چه چیز نیست
دین و زندگی شهید مطهری
نظم استاد جمشیدیان
(اشارهای به کتابهای رشد).
از جلسه ششم
بازی
بازیهای هفت سال اول
بازیهای جنبشی
بازیهای فکری و خلاقیت گفته خواهد شد.